Παρουσιάσθηκε χθες στο Βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ της Θεσσαλονίκης το βιβλίο του συγγραφέα Βασίλη Τζανακάρη «Στο όνομα της προσφυγιάς. Από τα δακρυσμένα Χριστούγεννα του 1922 στην αβασίλευτη δημοκρατία του 1924». 
Χαιρετίζοντας την εκδήλωση ο Υφυπουργός Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας Μάρκος Μπόλαρης ανέφερε πως το βιβλίο του Σερραίου συγγραφέα είναι ένα συναρπαστικό ιστορικό αφήγημα. Συνδυάζει την ενδελεχή αναφορά των πηγών του ιστοριοδίφη και το γλαφυρό ύφος του λογοτέχνη. Χαρακτήρισε το βιβλίο αυτό όπως και το βραβευμένο ομόλογό του «Δακρυσμένη Μικρασία» από τα πιο σημαντικά έργα της πολυσχιδούς και πληθωρικής συγγραφικής δραστηριότητας του Β. Τζανακάρη. Η ιστορική περίοδος που επιλέγει στο τελευταίο του βιβλίο ο συγγραφέας είναι μια επώδυνη και αντικρουόμενη διετία του Ελληνικού κράτους. Ίσως αντιτείνει κανείς πιο ψύχραιμα: και ποια περίοδος δεν ήταν κρίσιμη; Σηματοδοτεί όμως μια ιστορική τομή, αφενός με τη διάψευση των προσδοκιών για την επανασύσταση του ελληνισμού, όπως την οραματίζονταν η Μεγάλη Ιδέα και, αφετέρου, την εδραίωση του νεοτερικού κράτους. 
Ο Τζανακάρης υπερβαίνει τη γραμμική αφήγηση, εγκαθιστώντας ένα συνεχή διάλογο ανάμεσα στα δυνατά ιστορικά σύμπαντα που αν και ενδοσυσχετιζόμενα φαίνεται να διαδραματίζονται το ένα ερήμην του άλλου. Αυτό που για τους Έλληνες συνιστά καταστροφή, είναι για του Τούρκους ιδρυματική πράξη του κράτους τους. Ο συγγραφέας αντιμετωπίζει τα γεγονότα χωρίς σκοπιμότητες και εθνικιστικές προϊδεάσεις. Δεν αποκρύπτει πράξεις κερδοσκοπίας που εκδηλώνονται στην αγορά, όταν τα κύματα προσφύγων απ τον Πόντο καταφθάνουν στην Αθήνα.
Η παράθεση στοιχείων είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική. Ο αριθμός των βρεφών που εισάγονται στο Βρεφοκομείο της Αθήνας εμφάνιζε σταθερά αυξητικές τάσεις, αποτέλεσμα, παρατηρεί ο συγγραφέας, των πολλαπλών βιασμών που υπέστησαν οι μητέρες κατά το «συνωστισμό» τους στη Σμύρνη. Μέσα σ’ αυτό το χαλασμό δεν λείπουν και φωνές φρόνησης και αλληλεγγύης, όπως το σχόλιο της εφημερίδας Ελεύθερο Βήμα, που θεωρούσε πως η φιλοξενία προς τους εξόριστους Κιρκισίους είναι ιερή, ηθικά, υποχρέωση. Ασήμαντες λεπτομέρειες να είναι άραγε, αναρωτήθηκε ο κ. Μπόλαρης και τα περιστατικά διαφθοράς δημόσιων λειτουργών και η παραδειγματική τους τιμωρία; Καταλήγοντας ο κ. Μπόλαρης ανέφερε πως τα δυο βιβλία του Τζανακάρη για την περίοδο 1920 – 1924 είναι μια προσπάθεια να απαντηθεί το «γιατί» του διχασμού που είχε ως αποτέλεσμα την Εθνική Καταστροφή.
Ο Κώστας Λασκαρέλιας, αρχισυντάκτης και προϊστάμενος Ελευθεροτυπίας Βορείου Ελλάδος είπε πως το βιβλίο αναφέρεται σε πληγές που παραμένουν ακόμη ανοιχτές. Θέματα όπως η διαφθορά και η φαυλοκρατία δεν έλειψαν ποτέ από το νεοελληνικό κράτος. Παρέθεσε μάλιστα αποσπάσματα από το έργο του συγγραφέα που δείχνουν πως οι παράνομοι υποκατέστησαν το κράτος.
Ο Μόσχος Βοϊτσίδης, δημοσιογράφος, πρόεδρος της ΕΣΗΕΜ-Θ χαρακτήρισε το βιβλίο πολύμοχθο καρπό έρευνας και ανανεωτικό παράδειγμα δημοσιογραφίας με εξαντλητική έρευνα των πηγών και τεκμηρίωση αρχείων. Η αφηγηματική πλοκή βασίζεται στην τεχνική των δρώντων προσώπων που φθάνουν στο κατώφλι της μυθιστοριογραφίας. Τα γεγονότα καταγράφονται με συστηματική και επιλεκτική παράθεση των πηγών που συγκροτούνται σε ψηφίδες ιστορικής μνήμης. Το έργο αυτό είναι κτήμα πολλών ανθρώπων. Συγκροτεί και αναδεικνύει το υλικό της συλλογικής μνήμης. Η ζωντάνια της αφήγησης προκύπτει ως συνομιλία με τους ευκαιριακούς καταγραφείς της καθημερινότητας, τους δημοσιογράφους της εποχής.
Ο Γιώργος Αναστασιάδης, Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας του ΑΠΘ, περιέγραψε το έργο του Τζανακάρη ως βιβλίο πολιτικής ιστορίας γραμμένο για να διαβάζεται. Πρόκειται για ένα αφήγημα με καμβά τα ιστορικά γεγονότα, γεμάτο ανθρωπιά. Ο πραγματολογικός πλούτος του παρέχει ερεθίσματα για έρευνα και αναστοχασμό. Αξιοποιεί και αναδεικνύει το ρόλο του δημοσιογράφου στην καταγραφή της ιστορίας. Είναι μια σύνθεση κεντρικής πολιτικής σκηνής και καθημερινότητας. Οργανώνει στοιχεία για μια δίσεκτη εποχή (νέο ημερολόγιο, λειψυδρία, στρατιά Έβρου, Αντεπανάσταση, επιστροφή Βενιζέλου, εγκαθίδρυση αβασίλευτης δημοκρατίας). Το βιβλίο επικεντρώνεται στους πρόσφυγες και συνιστά μια ελεγεία της περιπέτειάς τους.
Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση ο συγγραφέας Βασίλης Τζανακάρης, είπε πως είναι δύσκολο να μιλήσεις για αυτό που ζεις, το αίμα, την προσφυγιά, τα δάκρυα. Ομολόγησε πως δεν πήγε ποτέ στη Σμύρνη, αλλά έκανε τη διαδρομή από το Αφιόν Καραχισάρ ως τα περίχωρα της Σμύρνης. Θέλησε έτσι να κρατήσει τη Σμύρνη των οραμάτων του και όχι τη Σμύρνη ως τσιμεντούπολη που την κατάντησαν. Επεσήμανε πως η ιστορία πρέπει να διδάσκει, όχι να χωρίζει και όπου υπάρχουν ακτές πρέπει να υπάρχουν και γέφυρες. Τελειώνοντας είπε πως το φθινόπωρο θα είναι έτοιμο το βιβλίο του για τη δίκη των έξι.
Χαιρετίζοντας την εκδήλωση ο Υφυπουργός Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας Μάρκος Μπόλαρης ανέφερε πως το βιβλίο του Σερραίου συγγραφέα είναι ένα συναρπαστικό ιστορικό αφήγημα. Συνδυάζει την ενδελεχή αναφορά των πηγών του ιστοριοδίφη και το γλαφυρό ύφος του λογοτέχνη. Χαρακτήρισε το βιβλίο αυτό όπως και το βραβευμένο ομόλογό του «Δακρυσμένη Μικρασία» από τα πιο σημαντικά έργα της πολυσχιδούς και πληθωρικής συγγραφικής δραστηριότητας του Β. Τζανακάρη. Η ιστορική περίοδος που επιλέγει στο τελευταίο του βιβλίο ο συγγραφέας είναι μια επώδυνη και αντικρουόμενη διετία του Ελληνικού κράτους. Ίσως αντιτείνει κανείς πιο ψύχραιμα: και ποια περίοδος δεν ήταν κρίσιμη; Σηματοδοτεί όμως μια ιστορική τομή, αφενός με τη διάψευση των προσδοκιών για την επανασύσταση του ελληνισμού, όπως την οραματίζονταν η Μεγάλη Ιδέα και, αφετέρου, την εδραίωση του νεοτερικού κράτους. 
Ο Τζανακάρης υπερβαίνει τη γραμμική αφήγηση, εγκαθιστώντας ένα συνεχή διάλογο ανάμεσα στα δυνατά ιστορικά σύμπαντα που αν και ενδοσυσχετιζόμενα φαίνεται να διαδραματίζονται το ένα ερήμην του άλλου. Αυτό που για τους Έλληνες συνιστά καταστροφή, είναι για του Τούρκους ιδρυματική πράξη του κράτους τους. Ο συγγραφέας αντιμετωπίζει τα γεγονότα χωρίς σκοπιμότητες και εθνικιστικές προϊδεάσεις. Δεν αποκρύπτει πράξεις κερδοσκοπίας που εκδηλώνονται στην αγορά, όταν τα κύματα προσφύγων απ τον Πόντο καταφθάνουν στην Αθήνα.Η παράθεση στοιχείων είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική. Ο αριθμός των βρεφών που εισάγονται στο Βρεφοκομείο της Αθήνας εμφάνιζε σταθερά αυξητικές τάσεις, αποτέλεσμα, παρατηρεί ο συγγραφέας, των πολλαπλών βιασμών που υπέστησαν οι μητέρες κατά το «συνωστισμό» τους στη Σμύρνη. Μέσα σ’ αυτό το χαλασμό δεν λείπουν και φωνές φρόνησης και αλληλεγγύης, όπως το σχόλιο της εφημερίδας Ελεύθερο Βήμα, που θεωρούσε πως η φιλοξενία προς τους εξόριστους Κιρκισίους είναι ιερή, ηθικά, υποχρέωση. Ασήμαντες λεπτομέρειες να είναι άραγε, αναρωτήθηκε ο κ. Μπόλαρης και τα περιστατικά διαφθοράς δημόσιων λειτουργών και η παραδειγματική τους τιμωρία; Καταλήγοντας ο κ. Μπόλαρης ανέφερε πως τα δυο βιβλία του Τζανακάρη για την περίοδο 1920 – 1924 είναι μια προσπάθεια να απαντηθεί το «γιατί» του διχασμού που είχε ως αποτέλεσμα την Εθνική Καταστροφή.
Ο Κώστας Λασκαρέλιας, αρχισυντάκτης και προϊστάμενος Ελευθεροτυπίας Βορείου Ελλάδος είπε πως το βιβλίο αναφέρεται σε πληγές που παραμένουν ακόμη ανοιχτές. Θέματα όπως η διαφθορά και η φαυλοκρατία δεν έλειψαν ποτέ από το νεοελληνικό κράτος. Παρέθεσε μάλιστα αποσπάσματα από το έργο του συγγραφέα που δείχνουν πως οι παράνομοι υποκατέστησαν το κράτος.
Ο Μόσχος Βοϊτσίδης, δημοσιογράφος, πρόεδρος της ΕΣΗΕΜ-Θ χαρακτήρισε το βιβλίο πολύμοχθο καρπό έρευνας και ανανεωτικό παράδειγμα δημοσιογραφίας με εξαντλητική έρευνα των πηγών και τεκμηρίωση αρχείων. Η αφηγηματική πλοκή βασίζεται στην τεχνική των δρώντων προσώπων που φθάνουν στο κατώφλι της μυθιστοριογραφίας. Τα γεγονότα καταγράφονται με συστηματική και επιλεκτική παράθεση των πηγών που συγκροτούνται σε ψηφίδες ιστορικής μνήμης. Το έργο αυτό είναι κτήμα πολλών ανθρώπων. Συγκροτεί και αναδεικνύει το υλικό της συλλογικής μνήμης. Η ζωντάνια της αφήγησης προκύπτει ως συνομιλία με τους ευκαιριακούς καταγραφείς της καθημερινότητας, τους δημοσιογράφους της εποχής.
Ο Γιώργος Αναστασιάδης, Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας του ΑΠΘ, περιέγραψε το έργο του Τζανακάρη ως βιβλίο πολιτικής ιστορίας γραμμένο για να διαβάζεται. Πρόκειται για ένα αφήγημα με καμβά τα ιστορικά γεγονότα, γεμάτο ανθρωπιά. Ο πραγματολογικός πλούτος του παρέχει ερεθίσματα για έρευνα και αναστοχασμό. Αξιοποιεί και αναδεικνύει το ρόλο του δημοσιογράφου στην καταγραφή της ιστορίας. Είναι μια σύνθεση κεντρικής πολιτικής σκηνής και καθημερινότητας. Οργανώνει στοιχεία για μια δίσεκτη εποχή (νέο ημερολόγιο, λειψυδρία, στρατιά Έβρου, Αντεπανάσταση, επιστροφή Βενιζέλου, εγκαθίδρυση αβασίλευτης δημοκρατίας). Το βιβλίο επικεντρώνεται στους πρόσφυγες και συνιστά μια ελεγεία της περιπέτειάς τους.
Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση ο συγγραφέας Βασίλης Τζανακάρης, είπε πως είναι δύσκολο να μιλήσεις για αυτό που ζεις, το αίμα, την προσφυγιά, τα δάκρυα. Ομολόγησε πως δεν πήγε ποτέ στη Σμύρνη, αλλά έκανε τη διαδρομή από το Αφιόν Καραχισάρ ως τα περίχωρα της Σμύρνης. Θέλησε έτσι να κρατήσει τη Σμύρνη των οραμάτων του και όχι τη Σμύρνη ως τσιμεντούπολη που την κατάντησαν. Επεσήμανε πως η ιστορία πρέπει να διδάσκει, όχι να χωρίζει και όπου υπάρχουν ακτές πρέπει να υπάρχουν και γέφυρες. Τελειώνοντας είπε πως το φθινόπωρο θα είναι έτοιμο το βιβλίο του για τη δίκη των έξι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου