Το μέλλον της Αγροτικής Πολιτικής

Γιώργος Παπαστάμκος, Ευρωβουλευτής,
Μέλος της Επιτροπής Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Η μακρά διαδρομή της σύμπραξης της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα/Ευρωπαϊκή Ένωση μαρτυρεί ότι η κρίση της ελληνικής γεωργίας οφείλεται στην συγκυριακή ως επί το πλείστον αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, αντί της καταπολέμησης των διαρθρωτικών αιτίων.
Το οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο της "Ελλάδος της υπαίθρου" σχετίζεται με πολιτικά ελλείμματα τόσο σε επίπεδο μικρο- όσο και σε επίπεδο μακρο-διαχείρισης. Η μικρο-διαχείριση αφορά κυρίως στο εθνικό επίπεδο δράσης. Η μακρο-διαχείριση αφορά στο συνολικό ευρωπαϊκό επίπεδο δράσης. Μικρο- και μακρο-διαχείριση συνδέονται μεταξύ τους και αποτελούν ένα ενιαίο όλο.
Το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας, συνεπώς και της ελληνικής, αρχίζει εκ νέου να διεκδικεί υψηλή θέση στην ατζέντα της ευρωπαϊκής πολιτικής. Η ατζέντα αυτή κωδικοποιείται ως "ΚΑΠ μετά το 2013". Η μελλοντική ΚΑΠ πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο ενός εις βάθος διαλόγου και "εκ των άνω προς τα κάτω" (πολιτικό σύστημα) και "εκ των κάτω προς τα άνω" (αντιπροσωπευτικοί φορείς των αγροτών) στη χώρα μας.
Ως εθνικό σύστημα δράσης οφείλουμε έγκαιρα να διαμορφώσουμε και να κωδικοποιήσουμε το εθνικό διαπραγματευτικό πλαίσιο και τις ελληνικές προτεραιότητες, ώστε να τις εντάξουμε αποτελεσματικά στην ευρωπαϊκή συνθετική διαδικασία.
Το ελληνικό διαπραγματευτικό πλαίσιο οφείλει, κατά τη γνώμη μου, να εκκινεί από τις ακόλουθες παραδοχές:
1. Η ευρωπαϊκή Αγροτική Πολιτική είναι πολιτική του παρόντος και του μέλλοντος με προφανή και αδιαμφισβήτητη προστιθέμενη αξία.
2. Η Αγροτική Πολιτική στην ΕΕ πρέπει να παραμείνει Κοινή. Ολική ή μερική επανεθνικοποίηση πρέπει να αποτραπεί.
3. Ο γεωργικός τομέας συμβάλλει στην παραγωγή δημοσίων αγαθών υπέρ του κοινωνικού συνόλου. Απαιτείται εις αντάλλαγμα επαρκής δημόσια (ευρωπαϊκή) χρηματοδοτική στήριξη.
4. Η απόφαση ως προς το πρότυπο της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής και τους στόχους που αυτό θα υπηρετεί, πρέπει να προηγηθεί εκείνης των αναγκαίων δημοσιονομικών πόρων.
5. Ο γεωργικός τομέας, λόγω των ιδιαιτεροτήτων του (ευμετάβλητο τιμών, καιρικά φαινόμενα κ.ά.) αλλά και της σπουδαιότητάς του (διατροφική επάρκεια, ασφάλεια και ποιότητα) δεν μπορεί να αφεθεί πλήρως στους κανόνες της αγοράς.
6. Οι άμεσες ενισχύσεις στους ευρωπαίους γεωργούς πρέπει να διατηρηθούν (σε αντίθεση με τη θέση ορισμένων κρατών μελών που τάσσονται κατά της άμεσης εισοδηματικής στήριξης και ζητούν κατεύθυνση των πόρων μόνο στον β' πυλώνα). Το ερώτημα της δίκαιης κατανομή ενισχύσεων –σε ποιούς δηλαδή θα κατευθύνονται οι ενισχύσεις (στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες) και με ποιό μοντέλο κατανομής (ιστορικό ή περιφερειακό)– παραμένει κρίσιμο.
7. Στις τρέχουσες γεωργικές διαπραγματεύσεις υπό τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, η Κομισιόν δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αναλάβει διεθνείς υποχρεώσεις, οι οποίες θα βαίνουν πέραν της ήδη ριζικά μεταρρυθμισθείσας ΚΑΠ, προκαταλαμβάνοντας, με τον τρόπο αυτό, την μελλοντική κατεύθυνση της ΚΑΠ. Η απόφαση αυτή είναι εσωτερική υπόθεση της ΕΕ. Θα αποτελέσει αντικείμενο συν-απόφασης του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
8. Απαιτούνται στοχευμένες δράσεις και στήριξη στις ορεινές και νησιωτικές περιοχές επί τη βάσει της αρχής της υπεραναλογικότητας. Η άμβλυνση των χωρικών, διαρθρωτικών και δημογραφικών προβλημάτων του ορεινού και νησιωτικού χώρου αποτελούν πρόκληση αποτελεσματικής πολιτικής διαχείρισης. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι μειονεκτούσες περιοχές δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με την πολιτική προσέγγιση του μέρους –άρα και του μεριδίου– ενός ενιαίου όλου.
9. Αναγκαία κρίνεται η προσαρμογή στα σήματα των νέων προκλήσεων, δηλαδή στις τάσεις για μία νέου τύπου βιώσιμη και ανταγωνιστική γεωργία. Προτεραιότητα διεκδικούν η υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών, η εφαρμογή αγροπεριβαλλοντικών μέτρων, καθώς και η αξιοποίηση, στις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του ευρωπαϊκού γεωργικού τομέα, ήτοι η παραγωγή προϊόντων υψηλής ασφάλειας και ποιότητας.
10. Ζητούμενο είναι η ριζική αναρρύθμιση του πλαισίου των συνεταιριστικών οργανώσεων και η ενίσχυση του ρόλου τους.
11. Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τον εξορθολογισμό της αγοράς, την παρακολούθηση της διαφάνειας της εφοδιαστικής αλυσίδας και την μείωση της ψαλίδας μεταξύ τιμών παραγωγού και τιμών καταναλωτή.
Ο αγροτικός τομέας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του οικονομικού και κοινωνικού ιστού της ελληνικής υπαίθρου. Αναπτύσσοντας την ελληνική ύπαιθρο, ανεβαίνει η περιφερειακή ταχύτητα της Ελλάδος.
Η σχέση μεταξύ της κοινωνίας των Ελλήνων αγροτών και της πολιτικής εκπροσώπησης ζητεί τον γόνιμο επαναπροσδιορισμό της επί τη βάσει μίας μακροπολιτικής ατζέντας, η οποία δεν πρέπει να παραμείνει ανώνυμη και απόμακρη. Πολύ περισσότερο δεν πρέπει να είναι προϊόν ενός προσχηματικού διαλόγου, αλλά το συμπεφωνημένο θεμέλιο μιας δημιουργικής φυγής προς τα εμπρός.